Uit de dynamiek van relatieverslaving? De oplossing ligt in jezelf

Uit de dynamiek van de relatieverslaving? De oplossing ligt in jezelf!

Claudia Krumme is verslavingscounsellor en runt het Changes Counselling Center in Diemen. Mede dankzij haar ervaringsdeskundigheid is zij gespecialiseerd in relatieverslaving, codependentie en co-verslaving. Als jongvolwassene al ontdekte zij dat de liefde een obsessie kan zijn die meer pijn dan geluk brengt. Zij werd verliefd op ‘foute mannen’, die overigens niet per se ‘fout’ waren, maar vooral emotioneel niet beschikbaar. Meerdere keren raakte zij haar bodem en greep dit aan voor verdere verdieping in haar persoonlijke groeiproces. 

Na een aantal jaren gewerkt te hebben met mishandelde vrouwen, daklozen en mensen met psychische of psychiatrische problemen is ze met veel plezier en toewijding gaan werken in de particuliere verslavingszorg. Hier ontdekte ze dat de meeste cliënten naast hun middelenverslaving ook last hebben van relatieverslaving en een onderliggende codependentie problematiek. Dit was voor haar de aanleiding zich te specialiseren in relatieverslaving en codependentie en Counselling Center Changes op te richten.

Een terugkerende patroon

Wat is dat eigenlijk, een relatieverslaving? Hoe ontstaat hij en misschien nog wel belangrijker: hoe kom je ervan af? Claudia hanteert voor relatieverslaving de definitie van Robin Norwood, een Amerikaanse therapeute en pionier op het gebied van relatieverslaving. Robin Norwood stelt dat je relatieverslaafd bent op het moment dat je je op structurele wijze telkens opnieuw aangetrokken voelt tot een emotioneel niet beschikbaar persoon. Relatieverslaving betreft dus geen toevalstreffer, maar een terugkerend patroon van het uitkiezen van partners die er in essentie niet voor je zijn. Een relatie met een emotioneel niet beschikbare man, die bijvoorbeeld een depressie of verslaving heeft, kan ons allemaal gebeuren. Wat ons niet allemaal gebeurd, is dat we in zo’n relatie blijven en al onze energie richten op het veranderen van onze partner. Of dat we wel weg gaan, maar ons vrijwel onmiddellijk in een relatie storten met iemand anders die daar net zomin geschikt voor is als degene van wie we zo hard weggerend zijn.

Mijn jeugd was fijn… of toch niet? 

Als relatieverslaafde word je in dit gedrag aangestuurd door een vroegkinderlijk trauma en daaraan gerelateerde kindpijn. Het is een van je kinddelen, niet je volwassen zelf, dat relaties met emotioneel niet beschikbare partners steeds weer opzoekt in de hoop het trauma dit keer te helen. Toch is het niet zo dat je ernstig getraumatiseerd hoeft te zijn om deze thematiek te ontwikkelen. Claudia ziet in haar praktijk regelmatig vrouwen die zich oprecht afvragen hoe het kan dat zij in het patroon van de relatieverslaving zijn vervallen. In hun ogen hebben zij een fijne jeugd gehad. Aan niets een gebrek, niemand verslaafd of psychisch in de knoop en altijd goede resultaten op school. Toch kan er in zo’n ogenschijnlijk perfecte opvoedingssituatie op subtiele wijze sprake zijn geweest van emotionele afwijzing of emotionele niet-beschikbaarheid. Alles leek in orde, toch heb je emotioneel behoorlijk wat gemist.

Het zorgende kind

Hiernaast kan aan een relatieverslaving het fenomeen parentificatie ten grondslag liggen. Van parentificatie is sprake als je als kind de zorgrol van een of beide van je ouders overneemt en de verantwoordelijkheid gaan dragen voor hun emoties en gevoelens. Dit komt met name voor als een of beide ouders een bepaald ziektebeeld hebben. Dat kan een fysieke ziekte zijn, waardoor je als kind praktische zaken overneemt en op die manier te veel zorgt, maar er kan ook sprake zijn van een verslaving of psychiatrische aandoening, waardoor ouders bijvoorbeeld agressie of intens verdriet naar je uiten. Een dergelijk interactiepatroon leidt ertoe dat je je als kind verantwoordelijk gaan voelen voor deze emoties en gevoelens. Je projecteert ze op jezelf en denkt dat je iets verkeerd doet. Je trekt het boetekleed aan en past je aan om alsnog de aandacht, liefde en erkenning van je ouders te krijgen die je zo hard nodig hebt. Dit is een automatisch mechanisme dat op dat moment een duidelijke functie heeft; als kind moet je wel op deze manier voor jezelf zorgen, anders overleef je het emotioneel niet. Schuld en schaamte zijn de kerngevoelens die je hierbij ontwikkelt, het ligt immers allemaal aan jou, denk je, en je doet het nooit echt helemaal goed.

Je strategie keert zich tegen je

Op latere leeftijd draag je deze strategie van aanpassen nog steeds bij je, maar nu werkt hij niet meer in jouw voordeel. Als een sensor zoekt je onderbewuste precies die partners uit die jou weer in contact brengen met de gevoelens van schuld en schaamte uit je jeugd. Vaak kies je een partner die op je vader of moeder lijkt, of die een soortgelijke ziekte heeft. Weer word je afgewezen, weer worden je behoeftes niet gezien en weer sta je er emotioneel alleen voor. Want: je bent het zo gewend. Deze manier van je verhouden tot andere mensen vormt je comfortzone. Een emotioneel niet beschikbare partner voelt voor jou veilig door de herkenning die hij oproept, maar wat je ervaart is schijnveiligheid. In werkelijkheid bevind je je in een zeer instabiele en onveilige situatie.

De high als surrogaat voor liefde

Gezonde mannen, waarbij het rustig en werkelijk veilig is, vind je als relatieverslaafde maar saai. Je bent gewend aan het drama van aantrekken en afstoten en aan het hierbij horende op hol geslagen beloningssysteem in je brein. Dat is jouw normale staat van zijn, daar functioneer je op. Je voelt je dan goed, je hebt het gevoel dat je lééft. Dit gevoel van continue stress verwar je met liefde. Je denkt: dit is zo intens, dit moet wel liefde zijn! Tijdelijk voelt het inderdaad geweldig, maar na iedere high komt een low. Gaat het eerst nog goed en hebben jullie het fijn samen, al gauw verschijnen daar weer het drama, de pijn en het verdriet waar je voor op de vlucht was. Je bent terug bij af en staat, net als toen je een kind, was met lege handen.

Comfortabel worden met het oncomfortabele 

In dergelijk turbulente relaties ga je zo in de ander op, dat je geen aandacht kan schenken aan wat er binnenin jou leeft. Daardoor ga je volledig voorbij aan de werkelijke oorzaak van je met dramatiek doordrenkte liefdesleven. Een relatie met een gezonde man biedt je niet de juiste commotie om je eigen onrust te negeren en voelt hiermee ongemakkelijk voor je. In haar trajecten legt Claudia daarom de nadruk op het ‘comfortabel worden met het oncomfortabele’. Ze nodigt je uit je comfortzone te verlaten, contact te maken met je onrust en vervolgens aandachtig waar te nemen wat er daarbij in je naar boven komt. Deze manier van werken zorgt ervoor dat je vanuit je volwassen bewustzijn gaat zorgen voor jezelf en je kindgevoelens.

Zelfliefde in actie

Telkens als het verlangen naar een emotioneel niet beschikbare partner omhoogkomt, zit er een ander verlangen onder. Daar contact mee maken en zelf zorg voor dragen, is zelfliefde in actie. Eerst word je nog volledig geregeerd door je kindstuk en is er maar een heel klein volwassen stuk dat actief is. Aan het einde van het traject heeft het volwassen deel in jou het roer stevig in handen en geeft het leiding aan alle overige delen. Binnenin je is er een gezondere balans ontstaan. Je bent daardoor in staat om uit een emotioneel niet voedende relatie te stappen en belangrijker nog, je kunt de dynamiek van de relatieverslaving in jouzelf beëindigen zodat jij voortaan wél geschikte partners aantrekt.

De eerste stap 

Eén ding is hiervoor van cruciaal belang; je dient te beschikken over een bepaalde mate van inzicht en zelfreflectie om je te realiseren dat het probleem zich niet in de ander, maar in jouzelf bevindt. Dit betekent ook dat je snapt dat de verandering zich niet in jouw partner moet voltrekken, maar in jou. Je ziet steeds meer in: dit is mijn gevoel, ik moet hier iets mee, ik moet iets aan mezelf doen. Op die manier biedt het aantrekken van emotioneel niet beschikbare partners je de kans om je onderliggende pijnlichamen te helen. De eerste stap is altijd zelf verantwoordelijkheid nemen voor het leven dat je gecreëerd hebt in plaats van de schuld bij de ander te leggen. Als je gaat inzien wat jouw eigen aandeel is in het aantrekken van dit soort relaties, heb je al de helft gewonnen. Zolang dat nog niet het geval is, leef je vanuit je verleden keer op keer hetzelfde patroon uit en projecteer je dit op het hier en nu. Je denkt dat het je allemaal wordt aangedaan door je partner en kan je ervaringen daardoor niet aanwenden voor je helingsproces.

Behandeling op maat

Kiezen voor Changes Counselling Center is kiezen voor een behandeling op maat van je relatieverslaving die wezenlijk verschilt van die van de reguliere klinieken. Omdat de thematiek van relatieverslaving in de jeugd in het onderbewustzijn ontstaat, kun je er met cognitieve therapie eigenlijk niet bijkomen. Claudia werkt daarom, in tegenstelling tot de meeste reguliere klinieken, met innerlijk kind werk, transformational Breath ademtherapie en de verschillende persoonlijkheidsdelen. Hiernaast is zij ervaringsdeskundige, wat in de reguliere zorg minder vaak voorkomt. Daar word je, mede ingegeven door de eisen van de zorgverzekeraars, in de meeste gevallen begeleid door een psycholoog die weliswaar de juiste theoretische kennis heeft, maar de problematiek vaak niet zelf heeft doorleefd.

Stoppen met je relatie is niet het doel

Ook legt Claudia in haar trajecten de nadruk op het creëren van draagkracht bij haar cliënten, zodat de gevoelens van leegte en de eenzaamheid op het moment van stoppen met de relatie daadwerkelijk gedragen kunnen worden. Je hoeft dus niet eerst te stoppen met de relatie voordat je bij haar terecht kan en het doel is niet per se om uit elkaar te gaan. Claudia begeleidt ook stellen die samen aan de thematiek werken. Doordat ze de functie van hun strategieën in gaan zien, komen ze er vaak heel veel beter uit. Er kan inderdaad te veel pijn en destructie zijn in een relatie om bij elkaar te blijven, en bij gevaarlijke situaties zoek je als cliënt samen met Claudia naar een manier om zo snel mogelijk uit die relatie te komen. Het werkelijke doel is echter niet het beëindigen van de relatie, maar het stoppen van de destructieve cyclus in jezelf.

Het pad van persoonlijke ontwikkeling

Een relatieverslaving hoeft niet levenslang te duren, je kunt ervan herstellen. Wat je wel een leven lang bij je draagt is wat daaronder ligt. Een relatieverslaving, maar ook middelenverslavingen, seksverslavingen en eetstoornissen, zijn slechts de symptomen van de codependency, die in de kern bestaat uit de door het trauma veroorzaakte gevoelens van schaamte en schuld. De heling en het herstel hiervan vormen een levenslang proces waarbij je steeds weer een diepere laag mag aanboren. Op dit pad van persoonlijke ontwikkeling zal je op een gegeven moment ook dankbaarheid gaan ervaren voor de dingen die je in je leven hebt meegemaakt. Wij krijgen ieder onze bagage mee in dit leven, dat kan een verslaving zijn, maar ook een ziekte of het overlijden van een dierbare. Wat het is maakt in wezen niet uit, zolang we inzien dat het juist onze pijn is die is die ons kan helpen de weg terug te vinden naar de vreugde en de liefde die we werkelijk zijn.

Ben je er klaar voor om je los te maken van verslavende relaties neem dan contact met me op of kom naar de workshop 10 fasen van herstel  in Diemen.

Dit interview is uitgeschreven door Fiona van Rees Vellinga.

Ik ben heel benieuwd of je iets aan dit artikel gehad hebt. Laat het me weten in de reacties.